دعوا بر سر تجزیه یمن بالا گرفت؛ 50 کشته در درگیری امارات و سعودی در عدن

زهره نوروزپور: منابع خبری شنبه شب گزارش دادند، نیروهای شورای انتقالی جنوبی یمن که مورد حمایت امارات متحده عربی هستند، آخرین سنگر نیروهای وفادار به عبدربه منصور در قصر ریاست جمهوری «معاشیق» واقع در شهر عدن را اشغال کردند. 

وزارت خارجه وابسته به دولت مستعفی منصور هادی در صفحه توئیتر خود حوادث و درگیری‌های شهر «عدن» را کودتای شورای انتقالی علیه این دولت خواند. 

درگیری ها میان نیروهای کمربند امنیتی وابسته به ابوظبی و نیروهای دولت هادی و مورد حمایت سعودی از روز چهارشنبه آغاز شده و همچنان با بر جای گذاشتن تلفاتی از نیروهای دو طرف ادامه دارد.

در همین حال منابع خبری گزارش دادند، در درگیری های روز شنبه میان نیروهای وابسته به امارات با نیروهای وفادار به «عبدربه منصور هادی» در «عدن» 23 نفر از جمله 12 غیر نظامی کشته شدند.

از سوی دیگر وزارت خارجه دولت مستعفی یمن نیز، شورای انتقالی جنوبی را نیروهایی جدایی طلب خواند و اعلام کرد که این نیروها علیه دولت عبدربه منصور هادی دست به کودتا زدند.

ماجرا از آنجا آغاز شد که «هانی بن بریک» نایب رئیس شورای انتقالی جنوب یمن از نیروهای تحت امرش خواسته بود، به کاخ ریاست جمهوری معاشیق عدن که در کنترل نیروهای منصور هادی است، حمله کنند و کنترل آن را به دست گیرند.

این در حالی است که روزنامه فرامنطقه‌ای الشرق الاوسط به نقل از یک منبع مسؤول در ائتلاف عربی امروز، یکشنبه اعلام کرد، نیروهای شورای انتقالی عقب‌نشینی از مواضعی که تحت کنترل گرفته بودند در راس آن مناطق اطراف کاخ ریاست‌جمهوری معاشیق را آغاز کردند .

برادر کشی شاهزاده ها به وقت عدن

جنگ یمن وارد 5 سال شد. محمد بن سلمان وقتی سکان وزارت دفاع این کشور را به عهده گرفت اولین اقدام او با نام ائتلاف طوفان صحرا به این کشور عربی حمله برد. طی این سالها ائتلاف سعودی حوثی ها را شبه نظامیانی از سوی ایران تلقی می کند و معتقد است که جنبش انصارالله به رهبری عبدالمالک الحوثی شاخه دیگری از حزب الله اما با نام دیگر که در این کشور مقابل سعودی ایستاده، مورد حمایت دوحه و تهران است.

پس از 5 سال جنگ و خونریزی مضاف بر بیماری های واگیردار متعدد، قحطی و گرسنگی و جان دادن ده ها کودک بر اثر سوء تغذیه، دیفتری و وبا، امروز اوضاع فرق کرده است. یمن طی این سالها خون های افراد مهمی را در تاریخ این جنگ ثبت کرد. از جمله علی عبدالله صالح دیکتاتور سابق یمن که به دلیل ائتلاف با انصار الله ترور شد. اما ماجرای اصلی با یک ترور مهم آغاز شد. تا قبل از آن، شهر عدن درگیر این جنگ خانمان سوز نبود.

پس از چند انفجار تروریستی در اسفند 1393 - مارس 2015 در صنعا که به کشته شدن بیش از صد نفر از جمله یکی از رهبران انصارالله انجامید این گروه به انتقام خون او، به استان تعز رفتند وبا حمله به دیگر مناطق، تعز و مخا و لحج را تصرف کردند و به دروازه‌های عدن پایگاه قدرت دولت هادی رسیدند. از آنجا بود که استارت جدایی عدن و تبدیل شدن به یمن شمالی و یمن جنوبی بار دیگر به جریان افتاد مساله ای قدیمی که از دیرباز امارات به دنبال آن بود.

این حمله سبب شد که عبد ربه منصور هادی مورد حمایت سعودی به ریاض فرار کند و نتیجه آن این بود که با ائتلافی به فرماندهی خود حمله نظامی و هوایی را به عدن آغاز کند، این حمله آغاز گر جنایت های خونین یمن شد. و گروه های تحت حمایت امارات نیز پشت پرده به دنبال اهداف خود بودند.

این وضعیت تنها برای عدن نبود، پس از آن محاصره تنگه باب المندب و صنعا شرایط را در این کشور وخیم تر کرد و پشتیبانی هوایی آمریکا از این حملات مزید بر علت شد. تا کنون تنها در عدن ده ها غیر نظامی جان خود را از دست داده اند. از دیگر دلایل وضعیت وخیم یمن حمله ائتلاف سعودی به یک مجلس ترحیم بود که سبب شد پرونده عربستان روی میز شورای حقوق بشر سازمان ملل قرار بگیرد. طی این حمله 900 تن، شامل زن و کودک کشته شدند و تصاویر دردناک و فاجعه باری از این حمله منتشر شد. این حمله سبب شد که سازمان ها و نهادهای حقوق بشری این حمله ائتلاف را جنایت جنگی بخوانند.

اما امروز ورق برگشته است، عدن فعلا به نفع امارات سقوط کرده است. اما ریاض امروز پاسخ آن را با بمباران گسترده به این شهر داده است.

روز گذشته در عدن چه خبر بود؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین وب سایت شبکه سعودی العربیه که لحظه به لحظه از وضعیت عدن گزارش داده است در تازه ترین اخبار خود نوشت:

ائتلاف سعودی در اولین عملیات نظامی خود یکی از مناطقی را که "تهدیدی از جانب جدایی‌طلبان علیه دولت مستعفی یمن در پایتخت موقت آن یعنی در عدن" خواند، بمباران کرد.

ائتلاف سعودی اعلام کرد، این نخستین عملیات در این راستاست و عملیات‌های دیگری در صورت عدم پایبندی به آتش‌بس در عدن انجام خواهد گرفت.

ائتلاف سعودی تهدید کرده علیه مخالفان و ناقضان آتش‌بس از زور استفاده می‌کند.

این ائتلاف در بیانیه خود آورد، همچنان فرصت برای عناصر شورای انتقالی (جدایی‌طلبان مورد حمایت امارات) برای خروج فوری از مواضعی که به زور در عدن تحت کنترل گرفته‌اند، وجود دارد.

این ائتلاف به شورای انتقالی درخواست‌های زیر را مطرح کرده بود:

١- اعلام آتش‌بس.

٢- بازگشت تمام تشکیلات نظامی شورای انتقالی و نیروهای "کمربند امنیتی" مورد حمایت امارات به مواضع خود و عقب‌نشینی از مواضعی که به زور طی روزهای گذشته تصاحب کرده‌اند و نیز عدم دست درازی به اموال عمومی و خصوصی.

٣- رفتن به عربستان برای مذاکره و حل اختلاف.

ترکی المالکی، سخنگوی رسمی نیروهای ائتلاف سعودی که از دولت مستعفی یمن حمایت می‌کند، گفته بود، ائتلاف سعودی به طور قطع تحولات خطرناک عدن را رد می‌کند و هرگز در برابر کسانی برخلاف این اعلامیه عمل کنند اغماض نخواهد داشت.

المالکی همه طرف‌ها را به رجوع به عقل و در نظر گرفتن منافع ملی و ندادن فرصت به انصارالله و دیگر گروه‌ها فراخواند.

شورای انتقالی جنوب در این راستا پایبندی خود را به آتش‌بس در عدن در پاسخ به درخواست ائتلاف سعودی اعلام کرد.

موضع‌گیری عربستان

عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجه عربستان نیز از رهبران یمنی (جدایی‌طلبان جنوب) در عدن خواست به درخواست‌های ملت یمن پاسخ داده و منافع ملی را در نظر بگیرند و فورا از مواضعی که تحت کنترل گرفته‌اند، عقب‌نشینی کنند.

وی در سلسله توییت‌هایی نوشت، موضع عربستان ثابت است و از دولت عبد ربه منصور هادی (رئیس‌جمهوری مستعفی یمن) و پایتخت موقت دولت او در عدن حمایت می‌کند و هرگونه اقدامی در اخلال امنیت فرصتی به گروه‌های تروریستی می‌دهد که همواره در کمین هستند.

وزیر مشاور عربستان از طرفین مناقشه در عدن خواست به دعوت عربستان برای برگزاری نشستی در جده پاسخ مثبت داده و راه را به روی فتنه سد کنند و با وحدت و یکپارچگی یمن را به سمت آینده تاریک نکشانند.

الجبیر ادعا کرد، عربستان همواره بزرگترین حاملی ملت برادر یمن است و هرگز از هر اقدامی که یمن را به آرامش بازگرداند دریغ نخواهد کرد.

وزارت خارجه عربستان نیز پیش از الجبیر در بیانیه‌ای تاکید کرده بود، عربستان با نگرانی شدید اوضاع و وقایع عدن را دنبال می‌کند و خواستار نشستی در جده برای حل اختلافات به منظور دنبال کردن راهکار مذاکره،‌ عقل و درایت و کنار گذاشتن اختلافات و سد کردن راه به روی سوء استفاده حوثی‌هاست.

تحولات میدانی

ایرنا به نقل از شبکه المیادین نیز گزارش داد، نیروهای مورد حمایت امارات بر اکثر مناطق عدن در جنوب یمن تسلط یافته‌اند و "فضل باعش" فرمانده نیروهای امنیت ویژه وابسته به دولت هادی پیوستن خود به نیروهای وابسته به شورای انتقالی یمن در عدن را اعلام کرد.
در ویدیویی که هانی بن بریک، معاون هیئت ریاستی شورای انتقالی منتشر کرده باعش در میان تعدادی از نیروهایش ظاهر شده و می‌گوید، نیروهای ویژه تحت ریاست سرتیپ عیدروس الزبیدی فعالیت خواهند کرد.

منابع پزشکی و امنیتی به الشرق الاوسط گفتند، طی چهار روز درگیری 50 تن کشته شدند.

وزارت خارجه دولت هادی شورای انتقالی و امارات را مسؤول تبعات "کودتا" علیه دولت مستقر در عدن دانسته و دولت هادی از امارات خواسته فورا دست از حمایت مالی و نظامی گروه‌های شورشی بردارد.

امارات نیز برای اولین روز گذشته سکوت خود را شکست و از زبان عبدالله بن زاید، وزیر خارجه‌اش بر لزوم تمرکز تمام تلاش‌ها بر مقابله با شبه‌نظامیان کودتاگر و گروه‌های تروریستی دیگر و در پیش گرفتن راه مذاکره به منظور حل اختلافات در این مرحله حساس فراخواند.

اکنون دولت منصور هادی در عمل کنترلی بر عدن به عنوان مرکز اصلی قدرت خود در یمن ندارد و تصمیم گیری در مورد سرنوشت این شهر به صورت مستقیم بر عهده عربستان سعودی و امارات متحده عربی خواهد بود. هرچند به نظر برخی کارشناسان سقوط عدن نوعی تقابل میان ریاض و ابوظبی است و باعث شکاف بیشتر در ائتلاف سعودی - اماراتی خواهد شد.

به نظر می رسد که اختلافات میان دولت منصور هادی تحت حمایت ریاض و امارات متحده عربی ریشه در برخی موضوعات از جمله تلاش سعودی های و امارتی ها برای تسلط بر استان عدن به عنوان یکی از مهم ترین مناطق جنوبی شبه جزیره عربستان و آن هم به خاطر وجود خلیج عدن و تنگه باب المندب در کناره آن دارد.

تلاش اماراتی ها برای تسلط بر جنوب یمن پیش از این نیز با اشغال جزیره سقطری (سوکاترا) در خلیج عدن کاملا مشهود بود؛ موضوعی که به مذاق دولت منصور هادی که کنترل این جزیره را به عهده داشت و بالطبع سعودی ها خوش نیامد و در نهایت نیروهای اماراتی با توصیه عربستان سعودی از این جزیره عقب نشینی کردند.

امارات متحده عربی سعی دارد با جمع‌آوری شبه‌ نظامیان و ایجاد اردوگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی بنادر مستقر در سواحل خلیج عدن و مسیرهای راهبردی دریایی در کناره تنگه باب ‌المندب را تصرف کرده و یک یمن دیگر در بخش جنوبی این کشور همسو با خود تشکیل دهد که در جهت طرح های اقتصادی و راهبردی ابوظبی در آن سوی باب المندب یعنی شاخ آفریقا است.

روز گذشته امارات خواستار گفتگو شد . وضعیت یمن به جایی رسیده است که تحلیلگران و سیاستمداران آن را چرخش امارات به سمت ایران تلقی میکنند. این در حلی است که سعودی با امارات در یمن به تقابل جدی بر سر کنترل عدن خورده اند.

حجت الاسلام والمسملین دکتر محمدمسجد جامعی در مصاحبه با خبرآنلاین در اینباره گفت:

عربستانی‌ها بالاخره به سوی ایران خواهند آمد. این یک جبر جغرافیایی و ژئوپلیتیکی است. به‌ویژه خصومت سالهای اخیرشان با ایران می‌باید در بستری وسیع‌تر دیده شود. از اواخر دوران ملک عبدا... نخبگان سیاسی و نظامی و امنیتی و بلکه دینی عربستان حالتی تهاجمی یافتند و این تهاجم نسبت به همه بود، از قطر و کویت و عمان گرفته تا اردن و مراکش و فلسطین. این جریان پس از آمدن سلمان و ولیعهدی فرزندش تشدید شد و با انتخاب ترامپ به اوج خود رسید. آنها برآوردی غیرواقعی درباره موقعیت و ظرفیت‌های خود داشتند و اهدافی به‌مراتب فراتر از واقعیت‌ها، برای خود تعریف کردند. «سیاست ایرانی» آنان با توجه به این نکات می‌باید دریافت شود.

بدون شک جنگ نامفهوم و غیرانسانی یمن و کاهش شدید موقعیت آنان حتی در بین توده‌های عرب، آنان را به نتایج جدیدی خواهد رسانید، اما با توجه به غرور و عصبیت عربی‌شان مایل نیستند در حال حاضر بدان اعتراف کنند و البته این به زیان آنها است. بهرحال آنان با توجه به مجموع واقعیت‌ها به سوی ایران خواهند آمد و نه به دلیل رویکرد جدید امارات.‌ در این میان ضرورت حل مسئله یمن به مراتب مهمتر از امارات و رویکرد او است. می‌دانند بدون همکاری ایران قادر به حل آن نیستند. لذا بهتر است عجله نکنیم و بیش از حدّ علامت مثبت ندهیم. آنها این علامت‌ها را به‌گونه‌ای دیگر می‌فهمند و عملاً جریان اصلاح رابطه به تأخیر می‌افتد.

سیاست جدید امارات در مورد یمن می‌باید با توجه به رویکرد نوین این کشور فهمیده شود. مورد یمن نشانگر تحول یاد شده است و موردی استثنائی نیست. به احتمال فراوان امارات از این پس سیاستی انقباضی خواهد داشت و کم‌وبیش در چارچوب امارات قبل از انقلاب‌های عربی، سیاست خارجی خود را تنظیم خواهد کرد.

این جمله را از یکی از استادان علوم سیاسی اروپایی شنیدم که به یکی از مقامات عالیرتبه امارات می‌گویند، که نامش را نمی‌برم، که شما ظرفیت این مقدار حضور و دخالت را ندارید و او می‌گوید انگلستان یک جزیره بود اما قرن‌ها بخش مهمی از جهان را مدیریت می‌کرد. به ‌احتمال فراوان دیگر شاهد ظهور چنین تفکرات و بلندپروازی‌هایی نخواهیم بود.

البته مواردی که حاکی از «خودگم‌کردگی» مورد بحث باشد، فراوان است که جهت رعایت مصالح، از ذکرش خودداری می‌شود.

متأسفانه این درگیری‌ها وجود دارد و ادامه خواهد یافت، اگرچه در گذشته هم تاحدودی وجود داشته که مانع از پخش خبرش می‌شدند. این درگیری‌ها در کشوری چون یمن تاحدودی طبیعی است. کشوری با ساختاری قبیله‌ای و عشیره‌ای و انباشته از حساسیت‌های منطقه‌ای و مذهبی که بخش‌های شمالی و جنوبی آن تاریخ جدید را به‌گونه‌ای متفاوت تجربه کرده است. متأسفانه دخالت خارجی هم از این شکاف‌ها و گسل‌ها سوءاستفاده می‌کند. از مدت‌ها قبل امارات از استقلال جنوب عملاً حمایت می‌کرد و هنوز هم می‌کند. آنها مدعی هستند که این به نفع ثبات «خلیجی» و «عربی» است که البته منظورشان خلیج فارس است. معلوم نیست چگونه به این نتیجه رسیده‌اند؟

مشروح این گفتگو را اینجا بخوانید.

310 310